Blog
Waarom we doen wat we doen.
Ivy Academy
Persoonlijkheid
Mensen zijn onwijs complex. Ons gedrag, gedachten en gevoelens komen voort uit ontelbare variabelen, zoals onze omgeving1 ons DNA2 , of hoe goed we hebben geslapen3 . Het lijkt een onbegonnen zaak om het menselijk gedrag te begrijpen. Toch maken we dagelijks aannames over elkaars gedrag en persoonlijkheid. Uitspraken als “daar heeft hij toch geen behoefte aan” of “ik denk niet dat zij het juiste type daarvoor is” komen regelmatig voorbij.
Ondanks dat er in de wetenschap veel onderzoek is gedaan naar persoonlijkheid4 , gaan er nog steeds vele feiten, fabels en aannames over rond. Daarom schrijf ik deze seriereeks blogs over persoonlijkheid. In deze reeks ga ik dieper in op hoe je de verschillen in persoonlijkheid kunt onderscheiden op wetenschappelijke basis. Maar voor we daarop ingaan, trap ik vandaag af met de vraag “wat is persoonlijkheid?”.
Wat is persoonlijkheid?
Persoonlijkheid is de neiging tot bepaald gedrag5 . Sommige mensen reageren anders op dezelfde situatie. Bijvoorbeeld, als je een vakantie plant, dan zijn sommigen meer geneigd om alles tot in de puntjes goed voor te bereiden en de ander laat het liever zijn beloop lopen, of iets er tussenin. Dat verschil in aanpak, reflecteert persoonlijkheid.
Five factor model
Maar hoe definieer je persoonlijkheid? Na jaren psychologisch onderzoek is over het zogeheten ‘Five Factor model’ de meeste consensus gevonden, ook wel bekend als de Big Five6 . Voor andere modellen zoals de MBTI, het enneagram en de DiSC is geen wetenschappelijke basis gevonden. De Big Five gaat over vijf dimensies van persoonlijkheid: openheid, zorgvuldigheid, extraversie, vriendelijkheid en gevoeligheid7 . Elke dimensie bestaat uit een spectrum, jouw plek in dat spectrum geeft aan wat jouw neiging is tot bepaald gedrag. Het is dus niet zo zwart-wit. ‘extraversie’, bijvoorbeeld, staat tegenover ‘introversie’. Dit betekent niet dat een mens uitsluitend 100% extravert of 100% introvert is, maar ergens daartussen in het spectrum scoort.
Omdat het spectra zijn, is het gelijk al wat ingewikkelder dan een simpel kleurtje zoals bij de DiSC. Mensen zijn immers ook complex. Toch is het niet zo moeilijk als het lijkt. De komende weken zal ik per spectrum uitleggen wat dit precies inhoudt en waarom inzicht in waar iemand zich bevindt op het spectrum enorm waardevol kan zijn voor het begrijpen van iemands gedrag. Volgende keer: openheid.
Derk Spronk
Bronnen:
Letourneau, N. L., Duffett-Leger, L., Levac, L., Watson, B., & Young-Morris, C. (2013). Socioeconomic status and child development: A meta-analysis. Journal of Emotional and Behavioral Disorders , 21 (3), 211-224.
Krueger, R. F., South, S., Johnson, W., & Iacono, W. (2008). The heritability of personality is not always 50%: Gene-environment interactions and correlations between personality and parenting. Journal of Personality, 76, 1485–1522. doi:10.1111/j.1467-6494.2008.00529.x
Litwiller, B., Snyder, L. A., Taylor, W. D., & Steele, L. M. (2017). The relationship between sleep and work: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology , 102 (4), 682.
Thielmann, I., Moshagen, M., Hilbig, B., & Zettler, I. (2021). On the comparability of basic personality models: Meta-analytic correspondence, scope, and orthogonality of the Big Five and HEXACO dimensions. European Journal of Personality , 08902070211026793.
Roberts, B. W. (2009). Back to the future: Personality and assessment and personality development. Journal of Research in Personality, 43, 137–145. doi:10.1016/j.jrp.2008.12.015
McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of personality and social psychology , 52 (1), 81.
Goldberg, L. R. (1993). The structure of phenotypic personality traits.American Psychologist, 48, 26–34. doi:10.1037/0003-066X.48.1.26
